„Tego śmierć nie ubodzie, u kogo szałwia w ogrodzie" - mówi stare polskie przysłowie, a jeśli wyjaśnić do tego pochodzenie nazwy szałwia (łac. salvus - zdrowy), to nic dodać, nic ująć. Zdrowie i jeszcze raz zdrowie. Lecznicze właściwości szałwii doskonale znali już starożytni Grecy, którzy sporządzali z niej „grecką herbatę ’. Hipokrates czy Gallen uważali napary z szałwii za doskonały środek wzmacniający i żołądkowy. Zalecali również mieszanie go z innymi ziołami. Szymon Syreński zalecał: „A gdzie by jeszcze była warzona z lawen- ą, rutą, z piwonią, z majeranem z bukwicą i trunkiem używana, tym potężniejszy ratunek”.
Inne nazwy salwia, szotwija, szatwija
Opis
Roślina wieloletnia, osiąga do 70 cm wysokości. Łodyga rozgałęziona szaro-zielona, lekko owłosiona, czterokanciasta lub okrągława. Liście srebrno-zielone, miękkie w dotyku, długoogonko we, podłużnie owalne lub lancetowate, ułożone naprzeciwległe, lekko karbowane z brzegu, a na wierzchu pomarszczone. Kwiaty różowe lub jasnofioletowe, dwuwargowe, zebrane w kłosy. Kwitnie od czerwca do lipca. Owocem jest rozłupnia rozpadająca się na cztery brunatne niełupki. Roślina wydziela silny, kamforowy zapach.
Występowanie
Występuje naturalnie w rejonie Morza Śródziemnego, uprawiana w Ameryce Północnej i Europie, w tym w Polsce.
Surowiec
Surowcem jest ziele, które należy zbierać, zanim ukażą się pędy kwiatostanowe, gdy liście są już dobrze wykształcone.
W apteczce
Na świecie znanych jest ponad 500 gatunków szałwii. W naszym lecznictwie zastosowanie mają szałwia lekarska i szałwia muszkatołowa, z której pozyskuje się olejek.
Liście i ziele szałwii zawierają takie same substancje czynne, lecz w różnych ilościach, m.in. olejki eteryczne (tujon, cyneol, kamfora, borneol, octan borneolu, Pinen), gorycze, seskwiterpeny, garbniki katechinowe, estrogeny, sole mineralne, saponiny, flawonoidy, kwasy organiczne, witaminy BI, P, C, karoten.
Współczesna medycyna zaleca napar z liści szałwii do płukania jamy ustnej i gardła. Nalewki stosuje się jako środek ściągający i przeciwzapalny do płukania w chorobach jamy ustnej, gardła, krtani i krwawieniu dziąseł. Liście szałwii stosuje się także do użytku wewnętrznego jako środki przeciwzapalne, przeciwpotne i przeciwbakteryjne. Wyciągi i olejki z szałwii są wykorzystywane także do aromatyzowania papierosów, i jako składnik past do zębów.
W kuchni
Szałwia jako przyprawa znana była już w starożytnym Rzymie.
W swoich przepisach umieszczał ją Apicjus Cealius. Mattioli, botanik i medyk doby renesansu, tak smakowicie zachęcał do jej użytkowania: „przyprawiać potrawy suszoną, tłuczoną szałwią, bowiem staje się lube [...], a używać jej powinni biedni i bogaci w leczeniu i gotowaniu”. Współcześnie szałwia w kuchni polskiej jest prawie zapomniana, używa się jej jeszcze w kuchniach krajów śródziemnomorskich. W Czechach występuje jako zamiennik pietruszki. Jest to doskonała przyprawa do: baraniny i jagnięciny, duszonej wieprzowiny i ryb. Specyficzny jest zielony sos z szałwii, mięty i pietruszki, podawany do pieczonych kurczaków. Dodatek szałwii ułatwia trawienie.
Tagi : zioła na zapalenie jamy ustnej, zioła na stany zapalne jamy ustnej, zioła na stany zapalne gardła, zioła na stany zapalne dziąseł, zioło na zapalenie krtani, jakie zioła na zapalenie krtani, zioła na przewlekłe zapalenie krtani
