Kalina koralowa Viburnum opulus

Kalina była znana i stosowana jako roślina lecznicza już w starożytności, za­równo w Europie, na Dalekim Wschodzie, jak i w Ameryce Północnej. Jest ro­śliną bardzo dekoracyjną, na wiosnę ma piękne, pachnące kwiaty, a jesienią czerwone owocostany i czerwieniejące liście.
W XVIII wieku Garbiel Rzączyński w Historii naturalnej Królestwa Polskiego i Wiekiego Księstwa Litewskiego napisał, że „na Litwie zbierają na zimę kaliny wiązkami i używają na różne lekarstwa”. W całej Polsce napar z liści i owo­ców stosowano przy zapaleniu gardła, z owoców sporządzano „przeczyszcza­jące powidełka”, a wywar z kory wcierano w skórę głowy, aby utrzymać lub przywrócić bujność czuprynie.

Inne nazwy kalinka, krzew wilgotny, śnieżynka

Opis
Krzew dorastający do wysoko­ści 4 m, o szarej, podłużnie spękanej ko­rze. Młode gałązki, połyskujące, czerwo- nobrunatne. Blaszka liściowa jest szerokojajowata, u nasady słabo sercowata lub ucięta. Z wierzchu naga i ciemno­zielona, pod spodem jaśniejsza. Na ogonkach liściowych znajdują się pozakwiatowe miodniki. Liście rozwijają się równo­cześnie z kwiatami, jesienią przebarwiają się na kolor szkarłatnopurpurowy. Kwia­ty, niewielkie, białe, zebrane na szczytach gałązek w płaskie baldachogrona o śred­nicy do 10 cm. Owoce z pestkami, szkarłatnoczerwone, lśniące, kulistego kształ­tu o długości 8-10 mm. Kwitnie w maju i czerwcu, a owocuje we wrześniu. Owo­ce częściowo zostają na krzewie na zimę.

Występowanie
Występuje w Euro­pie i srodkowo-zachodniej Azji a od miany geograficzne rosną także na Dalekim Wschodzie i w Ameryce Północ­nej. W Polsce kalina koralowa jest pospo­lita na terenie całego kraju z wyjątkiem Tatr. Rośnie w wilgotnych lub przynaj­mniej świeżych lasach i zaroślach, zarów­no w podszycie, jak i na skrajach. Czę­sto w łęgach wzdłuż rzek, strumieni i nad brzegami jezior.

Surowiec
Kora z dwu- i trzyletnich gałą­zek pozyskiwana jest wczesną wiosną, ła­two odchodzi wówczas od drewna. Owo­ce zbiera się późną jesienią, po pierw­szych przymrozkach i suszy według ogól­nych zasad.
WARTO WIEDZIEĆ
„Wiele pieśni i legend związanych jest z tą rośliną, i to zarówno na Ukrainie, jak i w Polsce. U Słowian wschodnich było we zwyczaju sadzenie kaliny na mogile dziewczyny; stanowiła ona symbol czystości i smutku”
(F. Mamczur, J. Gaładun Rośliny lecznicze w ogródku).
W apteczce Rozcieńczony ekstrakt i od­war z kory kaliny koralowej, zawierają­cy żywicę, kwasy organiczne oraz fito- sterole, stosuje się przy krwotokach we­wnętrznych, a także jako środek spazmolityczny i uspokajający w praktyce ginekologicznej. Preparaty z kory kaliny koralo­wej obniżają ciśnienie tętnicze krwi. Owo­ce zwiększają wydzielanie moczu, prze­mrożone stanowią środek przeciw nad­ciśnieniu tętniczemu. Owoce kaliny mają właściwości przeciwkrwotoczne i łagod­nie ściągające, stosowane są przy poro­nieniu zagrażającym, a także przy przed­wczesnym porodzie oraz w zapaleniach żołądka i jelit, w przypadkach bólów ły­dek u kobiet w ciąży, a także ostrych bó­lów pleców i lędźwi. Wyciągi z kory sto­suje się w zaburzeniach miesiączkowa­nia. Medycyna ludowa poleca stosowa­nie soku lub odwaru z owoców kaliny z miodem przy przeziębieniach, biegun­kach, a także w chorobie wrzodowej żo­łądka i dwunastnicy oraz żylakach odby­tu. Odwar z kwiatów poprawia przemia­nę materii, znosi kolki i skurcze jelit, jest też skuteczny przy biegunkach.

W kuchni
Słabo trujące właściwości owoców tej rośliny zanikają po działaniu pierwszych przymrozków lub pod wpły­wem wysokiej temperatury. Dzięki dużej zawartości pektyn, owoce nadają się do przetworów żelujących, mogą być także stosowane w przemyśle winiarskim i gorzelnianym. Zbiór i przetwarzanie owo­ców kaliny praktykowane są zwłaszcza w Rosji, gdzie spożywa się je na surowo lub w kompotach, kisielach, galaretkach, marmoladach czy nalewkach.